Wyższe progi pomocy publicznej dla przedsiębiorców, czyli nowe możliwości dzięki Rozporządzeniu GBER

Członkostwo w Unii Europejskiej wiąże się z obowiązkiem spełniania odpowiednich wymogów. Zgodnie z kryteriami kopenhaskimi jedną z najważniejszych zasad, która przesądza o możliwości przystąpienia do UE, jest funkcjonująca gospodarka rynkowa oraz zdolność sprostania presji konkurencyjnej i siłom rynkowym UE. Oznacza to, że co do zasady państwa członkowskie nie powinny świadczyć pomocy podmiotom gospodarczym, np. poprzez przyznawanie dotacji do ich działalności, udzielanie preferencyjnych kredytów czy wprowadzanie ulg podatkowych. Takie narzędzia w oczywisty sposób wzmacniają bowiem jednych przedsiębiorców kosztem innych i mogą doprowadzić do zakłócenia procesów wolnorynkowych.

Od wspomnianego wyżej generalnego zakazu istnieją jednak wyjątki. Przepisy unijne przewidują bowiem możliwość udzielania pomocy np. na projekty o charakterze socjalnym, mające na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi, wspierające realizację ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania itd. Otrzymanie wsparcia w wymienionych obszarach jest uzależnione od uzyskania na to zgody ze strony Komisji Europejskiej. Wspomniana zgoda jest wyrażana po uprzednim przeprowadzeniu przez KE procedury badającej zgodność planowanych działań z rynkiem wewnętrznym.

Oczywiście proces uzyskania takiego zezwolenia może być długotrwały, dlatego prawodawca unijny przewidział wprowadzenie szeregu wyłączeń grupowych w strategicznych sektorach gospodarki na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Dzięki temu jest możliwe pominięcie procedur zatwierdzania pomocy publicznej. 

Podstawą prawną tych rozwiązań jest tzw. Rozporządzenie GBER[1], które ostatnio zostało znowelizowane przez Komisję Europejską. Poniżej wskazujemy najważniejsze wprowadzone zmiany.

Wydłużenie okresu obowiązywania GBER

Rozporządzenia GBER miało obowiązywać do końca 2023 r., jednak wprowadzone zmiany wydłużyły ten czas o trzy lata, tj. do 31 grudnia 2026 r.

Obszary zwiększonej pomocy inwestycyjnej podlegających wyłączeniu

Wspomniane zmiany, w zakresie wyłączeń grupowych dotyczą między innymi:

• pomocy na inwestycje regionalne;
• pomocy dla projektów badawczo rozwojowych (B+R);
• pomocy na budowę lub modernizację infrastruktur testowo-doświadczalnych;
• pomocy inwestycyjnej na produkcję i przechowywanie energii ze źródeł odnawialnych;
• pomocy dla MŚP na wspieranie innowacyjności;
• pomocy dla integracji pracowniczej.

Zmiany w progach pomocy na inwestycje regionalne

Ważną zmianą dla przedsiębiorców jest podwyższenie wartości progowej dofinansowania inwestycji w projekty związane z transformacją ekologiczną oraz cyfrową. Nabiera to szczególnej wagi w kontekście wysokiej inflacji. W dużych projektach inwestycyjnych podniesiono wysokość kosztów kwalifikowalnych inwestycji z 100 mln euro na 110 mln euro. Kwota pomocy na przedsiębiorstwo została uzależniona od poziomu maksymalnej intensywności pomocy regionalnej. W przypadku maksymalnej intensywności pomocy regionalnej na poziomie:

• 10 % jest to 8,25 mln EUR;
• 15 % jest to 12,38 mln EUR;
• 20 % jest to 16,5 mln EUR;
• 25 % jest to 20,63 mln EUR;
• 30 % jest to 24,75 mln EUR;
• 35 % jest to 28,88 mln EUR;
• 40 % jest to 33 mln EUR;
• 50 % jest to 41,25 mln EUR;
• 60 % jest to 49,5 mln EUR;
• 70 % jest to 57,75 mln EUR.

Maksymalną intensywność pomocy regionalnej określa Rozporządzenie  Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2021 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027. Mapa pomocy regionalnej określa regiony państwa członkowskiego, które kwalifikują się do krajowej regionalnej pomocy inwestycyjnej na mocy unijnych zasad pomocy państwa oraz maksymalne poziomy pomocy dla przedsiębiorstw w kwalifikujących się regionach.

Więcej informacji oraz mapę pomocy regionalnej można znaleźć pod poniższym linkiem.

https://www.parp.gov.pl/mapa-pomocy-regionalnej-dla-polski.

Zmiany w zakresie Zielonego Ładu

Rozporządzenie GBER ułatwia realizowanie strategii tzw. Europejskiego Zielonego Ładu, którego założeniem jest doprowadzenie do neutralności klimatycznej kontynentu do 2050 r. Cel ten ma być osiągnięty poprzez m.in. wsparcie finansowe przedsiębiorstw operujących na zasadach zielonej gospodarki[2].

Na każdy projekt inwestycyjny obejmujący działania związane z ochroną środowiska, Rozporządzenie przewiduje podwyższony limit zgłoszenia do Komisji na poziomie 30 mln EUR na przedsiębiorstwo. Taki sam limit został ustalony na pomoc inwestycyjną na połączone usprawnienia efektywności energetycznej i środowiskowej budynków, pomoc na ułatwianie zawierania umów o poprawę efektywności energetycznej oraz pomoc operacyjną na propagowanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

Dodatkowo Rozporządzenie przewiduje wyłączenie z obowiązku zgłoszenia dla finansowania przewidującego pomoc w formie obniżki podatków lub opłat na ochronę środowiska w wysokości 50 mln EUR w skali roku na pojedynczy projekt.

Więcej o instrumentach finansowych promujących politykę Zielonego Ładu, znajduje się pod poniższym linkiem:

https://www.parp.gov.pl/component/content/article/69115:europejski-zielony-lad-na-co-polskie-msp-moga-otrzymac-dofinansowanie-obejrzyj-nagranie-z-webinarium

Wsparcie MŚP z uwagi na agresje Rosji na Ukrainę

Z uwagi na wzrost cen energii w następstwie rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie, Rozporządzenie GBER umożliwia państwom członkowskim tymczasowe stosowanie środków interwencji publicznej w zakresie ustalania cen za dostawy energii elektrycznej i gazu dla MŚP, w tym obowiązku dostarczania energii elektrycznej poniżej kosztów.

Pomoc ta wynosić może do 2 mln EUR na beneficjenta na rok kalendarzowy. W przypadku MŚP prowadzących działalność w zakresie produkcji podstawowej produktów rolnych, limit ten wynosi 250 000 EUR na beneficjenta na rok kalendarzowy, a w przypadku MŚP prowadzących działalność w sektorach rybołówstwa i akwakultury – 300 000 EUR na beneficjenta na rok kalendarzowy.

Zwiększone limity w zakresie wsparcia osób niepełnosprawnych na rynku pracy

Przedsiębiorcy sprzyjający integracji osób niepełnosprawnych na rynku pracy również mogą liczyć na wparcie  w ramach wyłączeń. W ramach programów pomocy przy rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, podwyższono limity o 0,5 mln EUR. Obecnie limit finansowania przewidziany w Rozporządzeniu wynosi 5,5 mln EUR na przedsiębiorstwo rocznie. Dodatkowo pomoc w formie subsydiowania wynagrodzeń na zatrudnianie pracowników z niepełnosprawnością oraz na rekompensatę dodatkowych kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników z niepełnosprawnością  wzrosła z 10 mln EUR na 11 mln EUR na przedsiębiorstwo rocznie.

Rozporządzenie obejmuje również pomoc na rekompensatę kosztów wsparcia udzielanego pracownikom znajdującym się w szczególnie niekorzystnej sytuacji w wysokości do 5,5 mln EUR na przedsiębiorstwo rocznie.

VAT a koszty kwalifikowane

W Rozporządzeniu Komisja dokonała doprecyzowania licznych kwestii, w tym odniosła się do możliwości refundacji VAT na podstawie przepisów krajowych. W art. 7 Rozporządzenia GBER wskazano, że przy obliczaniu intensywności pomocy i kosztów kwalifikowalnych nie uwzględnia się podatku od wartości dodanej naliczanego od kosztów lub wydatków kwalifikowalnych, który podlega zwrotowi zgodnie z obowiązującym krajowym prawem podatkowym. Z uwagi na powyższe, VAT w projektach z przyznaną pomocą publiczną nie jest kosztem kwalifikowanym.

Wejście w życie Rozporządzenia i okres przejściowy

Zmiany w Rozporządzeniu GBER zostały zatwierdzone 9 marca 2023 r., zaś nowe Rozporządzenie GBER obowiązuje w Państwach Członkowskich od 1 lipca 2023 r., z zachowaniem 6-miesięcznego okresu przejściowego.

Przedsiębiorcy zainteresowani możliwościami pozyskania finansowania w zakresie wprowadzania rozwiązań z ww. zakresów mogą znaleźć informację o dostępnych źródłach finansowania kontaktując się z Konsultantami Sieci Enterprise Europe Network Konsultanci Sieci oferują bezpłatne usługi informacyjne w kwestiach pomocy publicznej, a także wsparcia finansowego dostępnego w ramach programów unijnych.

Patryk Patoleta

Departament Wsparcia Przedsiębiorczości | Enterprise Europe Network Central Poland

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

[1] GBER (z angielskiego general block exemption regulation – tj. ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych), regulowane Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. Skonsolidowany tekst Rozporządzenia nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu dostępny jest w języku polskim na portalu Eurolex: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02014R0651-20230701 

[2] Zielona Gospodarka  to koncepcja gospodarki niskoemisyjnej, sprzyjająca efektywnemu wykorzystaniu zasobów naturalnych. Powyższe wspomagane jest przez publiczne i prywatne inwestycje zmniejszające emisje zanieczyszczeń, zwiększające efektywność wykorzystania energii i zasobów, zapobiegające utracie bioróżnorodności i zachowanie zdolności usług ekosystemów.