Rozszerzona odpowiedzialność producenta. Co zmieni implementacja Dyrektywy SUP

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, dalej Dyrektywa SUP, została uchwalona przez Parlament Europejski 5 czerwca 2019 r. i obligowała państwa członkowskie UE do jej implementacji do porządku prawa krajowego do 3 lipca 2021 r. Aktem prawnym mającym wprowadzać do polskiego porządku prawnego Dyrektywę SUP jest ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw z dnia 18 marca 2021 r. oznaczona w Centrum Legislacyjnym Rządu sygnaturą: UC73[1] .

Jej projekt zakłada nowelizację:

• Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1903), dalej ustawa o obowiązkach przedsiębiorców;
• Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Z 2020 r. poz. 1219, 1378, 1565, 2127 i 2338.);
• Ustawy z dnia 12 września 2002 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. z 2020 r. poz. 1344);
• Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2020 r. poz. 797, 875 i 2361);
• Ustawy z 20 lipca 2017 r. prawo wodne (Dz. U. z 2020 r. poz. 310, 284, 695, 782, 875 i 1378).

Celem wprowadzenia dyrektywy SUP jest wdrożenie właściwych mechanizmów z zakresu prawa,  a także tworzenie takich modeli  biznesowych oraz wzorców zarządzania, które pozwolą zapobiegać lub ograniczać negatywny wpływ niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, w tym na środowisko wodne, oraz na zdrowie człowieka.

Dalszym celem dyrektywy SUP jest promowanie gospodarki w obiegu zamkniętym i stosowanie innowacyjnych i zrównoważonych modeli biznesowymi służących tym celom.

Zgodnie z postanowieniami dyrektywy mają być one osiągnięte poprzez łączne zastosowanie siedmiu opisanych dalej mechanizmów.

Mechanizm miarkowania

Ten mechanizm ma służyć ograniczeniu stosowania produktów jednorazowych określonego rodzaju (art. 4 Dyrektywy SUP). Zakłada on podjęcie działań w celu osiągnięcia trwałego zmniejszenia stosowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, zgodnie z ogólnymi celami unijnej polityki dotyczącej odpadów wymienionych w części A załącznika do Dyrektywy SUP. Dotyczy to zatem kubków na napoje, w tym  pokrywek i wieczek na te kubki oraz pojemników na żywność z pokrywką lub bez, stosowanych w celu umieszczania w nich  żywności, która:

1. a) jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
2. b) jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika, oraz
3. c) jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

W projekcie polskiej ustawy implementującej dyrektywę SUP wykaz ten jest zamieszczony w załączniku nr 1, który stanowić ma załącznik nr 6 do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Mechanizm miarkujący stosowanie produktów wymienionych w tym załączniku jest nakierowany na budowanie koncepcji „zniechęcania rynku” do stosowania tego rodzaju produktów  poprzez:

• obowiązek pobrania opłaty od nabywającego opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego lub nabywającego posiłki w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa obciążający przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której są oferowane opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego lub posiłki w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, wymienione w załączniku nr 6 do ustawy; 
• obowiązek zapewnienia przez ww. przedsiębiorców nabywcom opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznego oraz nabywcom posiłków w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy, dostępności w sprzedaży podobnych opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywo sztuczne lub opakowań wielokrotnego użytku;
• obowiązek prowadzenia ewidencji liczby nabytych i wydanych nabywcom opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej oraz obowiązek dorocznego składania sprawozdań oddzielnie dla każdego punktu sprzedaży;
• obowiązek  finansowania  publicznych kampanii edukacyjnych, przez przedsiębiorców wprowadzających  do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, kwotą nie niższą niż  0,1% przychodu netto z tytułu wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego,
• obowiązek składania rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami w zakresie który szczegółowo ma opisywać art. 73 ustawy  o opadach w wersji znowelizowanej ustawą implementującą.

Mechanizm wykluczenia

Ten mechanizm wprowadza zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku opisanych w załączniku B do dyrektywy SUP wynikającego z art. 5 dyrektywy SUP. Są to następujące produkty:

• patyczki higieniczne, z wyjątkiem patyczków objętych zakresem stosowania dyrektywy Rady 90/385/EWG (1) lub dyrektywy Rady 93/42/EWG;
• sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki);
• talerze;
• słomki, z wyjątkiem słomek objętych zakresem stosowania dyrektywy 90/385/EWG lub dyrektywy 93/42/EWG;
• mieszadełka do napojów;
• patyczki mocowane do balonów i służące do tego, by balony się na nich opierały, w tym mechanizmy tych patyczków, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów;
• pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego, tj. pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która: jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos, jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika, oraz jest gotowa do spożycia bez  dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność, wykonane z polistyrenu ekspandowanego pojemniki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka wykonane z polistyrenu ekspandowanego kubki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka.

Projekt polskiej ustawy implementującej w załączniku nr 7 powtarza listę produktów wymienionych w dyrektywie, zaś przewidywany art. 3i znowelizowanej ustawy  o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przewiduje całkowity zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienionych w załączniku nr 7 do ustawy oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Pod pojęciem oksydegradowalne tworzywo sztuczne ustawa będzie rozumieć materiał z tworzywa sztucznego zawierający dodatki, które pod wpływem utleniania prowadzą do rozpadu tych materiałów na mikrofragmenty lub do ich rozkładu chemicznego.

Mechanizm  ograniczenia

Ten mechanizm opisany w art. 6 p. 1 dyrektywy SUP zakłada, że pewne wyroby mogą być  wprowadzane do obrotu jedynie łącznie z innymi produktami.  Wynika z niego, że  produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych, mogły być wprowadzane do obrotu tylko wtedy, gdy te pokrywki i wieczka pozostają przymocowane do pojemników podczas etapu zamierzonego użytkowania produktu.

Mechanizm recycklingowy

Ten mechanizm został opisany w art. 6 p. 5 dyrektywy zakładającego osiągnięcie przy produkcji butelek typu PET o pojemności do 3 litrów zakładanych poziomów wykorzystania tworzyw sztucznych z recyklingu: do 25% do 2025 r. oraz 30% do 2030 r.

Mechanizm informowania

Ten mechanizm polega na wprowadzeniu obowiązku znakowania pewnych wyrobów w sposób opisany w dyrektywie, a nadto poprzez obowiązek prowadzenia kampanii informacyjnych w zakresie  informowania konsumentów oraz zachęcania ich do odpowiedzialnego zachowania, tak by zmniejszyć zaśmiecenie pochodzące z produktów objętych niniejszą dyrektywą. Obowiązek znakowania zgodnie z dyrektywą dotyczy produktów wymienionych w załączniku D dyrektywy SUP i obejmuje następujące produkty: podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów; chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego; wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi oraz kubki na napoje. 

Obowiązek ten stosownie do art. 7 dyrektywy SUP ma polegać  na opatrzeniu  widocznym, czytelnym i nieusuwalnym  oznakowaniem na opakowaniu lub na samym produkcie informującym konsumentów o:

• odpowiednich metodach gospodarowania odpadami w przypadku tego produktu lub niewskazanych sposobach unieszkodliwiania odpadów w przypadku tego produktu – zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami;
• obecności tworzyw sztucznych w tym produkcie i o wynikającym z tego negatywnym wpływie na środowisko, o zaśmiecaniu lub innych nieodpowiednich sposobach unieszkodliwiania odpadów w przypadku tego produktu.

Projekt polskiej ustawy implementującej wprowadza katalog tych produktów w załączniku 8, zaś sam obowiązek znakowania w art. 3j ustawy o obowiązkach przedsiębiorców. Projekt odsyła przy tym do rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiającego zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów w trybie dyrektywy SUP.  Obowiązek informowania na gruncie dyrektywy opisany został w art. 10 i zakłada on konieczność upowszechniania wiedzy w celu informowania konsumentów oraz zachęcania ich do odpowiedzialnego zachowania, by zmniejszyć zaśmiecenie pochodzące z produktów objętych niniejszą dyrektywą.

Przedmiotem upowszechniania ma być wiedza w zakresie:

• dostępności alternatywnych produktów wielokrotnego użytku, systemów ponownego użycia i metod gospodarowania odpadami w przypadku tych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne oraz na temat najlepszych praktyk w zakresie należytego gospodarowania odpadami prowadzonego zgodnie z art. 13 dyrektywy 2008/98/WE;
• wpływu na środowisko, w szczególności środowisko morskie, zaśmiecania i innego nieodpowiedniego unieszkodliwiania odpadów w przypadku produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne;
• wpływu na sieci kanalizacyjne nieodpowiednich sposobów unieszkodliwiania odpadów w przypadku produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Projekt polskiej ustawy implementującej zakłada wprowadzenie do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców załącznika 11, w którym  opisane są produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objęte obowiązkiem upowszechniania wiedzy oraz uzupełnienie tej ustawy o art. 11 b zobowiązujący przedsiębiorców wprowadzających te produkty do prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych w zakresie opisanym w ust. 2.

Obowiązek ten przedsiębiorcy mają realizować stosownie do art. 11b ust. 4 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców poprzez przeznaczenie w danym roku kalendarzowym na publiczne kampanie edukacyjne lub przekazanie w danym roku kalendarzowym na odrębny rachunek bankowy marszałka województwa łącznie co najmniej 0,1% przychodu netto z tytułu wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy lub zawierających tworzywa sztuczne narzędzi połowowych. W stosunku do producentów opakowań analogiczny obowiązek przewiduje nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, opublikowana jako projekt z 2 sierpnia 2021 r. W art. 19 przewiduje on konieczność przekazania w danym roku kalendarzowym  łącznie co najmniej 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym.

Mechanizm selektywnej zbiórki

Ten mechanizm ma zagwarantować, że ilość zebranych tworzyw sztucznych, stanowiących odpady pewnych produktów jednorazowego użytku, będzie wagowo równa parytetom wskazanym przez dyrektywę w ujęciu rocznym. Stosownie do art. 9 Dyrektywy SUP ustalone zostały zamierzone poziomy recyklingu wynoszące 77% wagi produktów jednorazowego użytku wprowadzonych na rynek w danym roku kalendarzowym z perspektywą do 2025 r. oraz 90% z perspektywą do 2029 r.

Ustawa implementująca w celu zapewnienia kontroli w sprawozdawczości nakłada na przedsiębiorców szereg obowiązków o charakterze ewidencyjnym. Zakłada ona nowelizację art. 50 ustawy o odpadach w ten sposób, że obowiązkiem wpisu do rejestru (znanego powszechnie jako BDO) objęci zostaną  przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty,  a także autoryzowani przedstawiciele przedsiębiorców, prowadzących jednostki handlu detalicznego, prowadzących jednostki handlu hurtowego i jednostki gastronomiczne, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego lub produkty w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, objęte opłatą recyklingową, oraz  przedsiębiorców wprowadzających do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

Na autoryzowanym przedstawicielu ciążyć będzie obowiązek zamieszczenia w rejestrze wykazu przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku, produkty w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

Rejestr – stosownie do propozycji brzmienia znowelizowanego art. 52 ustawy o  odpadach – ma zawierać: 

a) w stosunku do przedsiębiorcy wprowadzającego do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz przedsiębiorcy wprowadzającego do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne lub autoryzowanych przedstawicieli:

• informację o rodzaju prowadzonej działalności,
• informacje o rodzajach wprowadzanych do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych;

b) w stosunku do przedsiębiorcy prowadzącego jednostkę handlu detalicznego albo jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której są oferowane opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produkty w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, objęte opłatą:

• informację o rodzaju produktu,
• informację o rodzaju prowadzonej działalności,
• informację o miejscu albo miejscach prowadzenia działalności.

Wniosek o dokonanie wpisu poza załącznikami wymienionymi w art. 52 ust. 6 p. 1 ustawy o odpadach wymagać będzie  kopii  umowy zawartej z autoryzowanym przedstawicielem, o ile została zawarta, oraz kopii umowy, o której mowa w art. 4a ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej – w przypadku autoryzowanego przedstawiciela. Wniosek podlegać będzie opłacie rejestrowej.

Z obowiązkami ewidencyjnymi powiązane będą obowiązki sprawozdawcze. Ustawa implementująca przewiduje bowiem rozszerzenie obowiązku składania rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi, o którym mowa w art. 73 ustawy o odpadach, na przedsiębiorców prowadzących jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której są oferowane opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produkty w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, objęte opłatą, wymienione w załączniku nr 11 do ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców, a także, na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty, o których mowa w przywołanej ustawie oraz autoryzowanych przedstawicieli. Szczegółowy zakres informacji opisany będzie w art. 73 ust. 2 p. 3a ustawy o odpadach.

Mechanizm rozszerzonej odpowiedzialności producenta

Mechanizm rozszerzonej odpowiedzialności producenta przywołany w art. 8 Dyrektywy SUP odwołuje się do instytucji znanej z art. 8 i 8a dyrektywy  2008/98/WE, czyli tzw. dyrektywy odpadowej. Dyrektywa SUP  w art. 8 przewiduje, że w zakresie produktów wymienionych w części E państwa członkowskie UE wdrożą zapisy dyrektywy odpadowej w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności  oraz uwzględnią w niej:

• koszty środków służących upowszechnianiu wiedzy, w odniesieniu do tych produktów;
• koszty zbierania odpadów w przypadku tych produktów, które są pozostawiane w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym koszty infrastruktury i jej funkcjonowania, a następnie koszty transportu tych odpadów i ich przetwarzania;
• koszty sprzątania odpadów pochodzących z tych produktów, a następnie koszty ich transportu i przetwarzania.

Produkty objęte mechanizmem rozszerzonej odpowiedzialności producenta polska ustawa implementująca wymienia – zgodnie z Dyrektywą SUP – w trzech sekcjach:

1. Produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objęte rozszerzoną odpowiedzialnością producenta w zakresie pokrywania kosztów edukacji ekologicznej, kosztów zbierania odpadów powstałych z tych produktów z publicznych systemów zbierania odpadów, w tym kosztów infrastruktury i jej funkcjonowania, kosztów sprzątania, transportu oraz przetwarzania tych odpadów.
2. Produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objęte rozszerzoną odpowiedzialnością producenta w zakresie pokrywania przez producentów kosztów kampanii edukacyjnych, kosztów sprzątania odpadów powstających z tych produktów, ich transportu i przetwarzania, a także kosztów gromadzenia danych i sprawozdawczości.
3. Wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi, objęte art. 8 ust. 3 dyrektywy 2019/2004 dotyczącym rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem art. 3k ustawy o obowiązkach przedsiębiorców przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, wymienione w załączniku nr 9 do ustawy, ponosi coroczną opłatę na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym kosztów utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów i ich przetwarzania oraz uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów takiego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu. Stawka za pojedynczą sztukę wprowadzoną do obrotu nie będzie przekraczać 0,05 PLN. Opłata ta podlegać ma samoobliczeniu i odprowadzeniu na rachunek właściwego Urzędu Marszałkowskiego w terminie do 15 marca następującego po roku, którego opłata dotyczy. W przypadku zaniechania uiszczenia tej opłaty lub uiszczenia jej w wysokości niższej od należnej, Marszałek Województwa nakłada na podmiot opłatę dodatkową w wysokości 50% niewniesionej opłaty. Opłata te stanowią dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.  

Szerzej kwestię rozszerzonej odpowiedzialności producenta  reguluje wspomniany wcześniej projekt ustawy z dnia 2 sierpnia 2021 r. oznaczony sygnaturą UC81, opisany jako projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw.[2]

Opłata produktowa

Wspomniana powyżej nowelizacja  dzieli całą masę odpadów opakowaniowych na dwa strumienie: strumień odpadów przeznaczonych do gospodarstw domowych oraz strumień innych odpadów opakowaniowych. Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 18a tej ustawy wprowadzający produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, z wyłączeniem wprowadzającego produkty w opakowaniach, który samodzielnie wykonuje obowiązek określony w art. 17 ust. 1, jest obowiązany do wniesienia opłaty opakowaniowej na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa w terminie 15 dni po upływie miesiąca, za który należy wnieść opłatę. Wysokość opłaty ma być ustalona przez ministra klimatu w drodze rozporządzenia z uwzględnieniem rodzajów opakowań, rodzajów tworzyw sztucznych oraz możliwościami ich recyklingu. Maksymalna stawka opłaty nie może przekraczać 2 zł/kg.  W przypadku, gdy wprowadzający produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych nie wniósł opłaty opakowaniowej albo wniósł opłatę niższą od należnej, marszałek województwa ma ustalić w drodze decyzji, wysokość zaległości z tytułu opłaty opakowaniowej, stosując stawkę opłaty obowiązującą w kwartale, w którym ten przedsiębiorca był obowiązany wnieść opłatę opakowaniową.  W przypadku niewykonania tej decyzji, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna, marszałek województwa ustali, w drodze decyzji, dodatkową opłatę opakowaniową w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty opakowaniowej. Termin uiszczenia opłaty, o której mowa w ust. 2, wynosi 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca jej wysokość stała się ostateczna. Środki zgromadzone przez Marszałka Województwa są przekazywane Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusz środki te ma przekazywać:

• 80% na wyodrębnione rachunki bankowe gmin albo związków międzygminnych, które przejęły zadania gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;
• 2% na wyodrębniony rachunek bankowy Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który zapewnia obsługę dyrektora Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, o którym mowa w art. 84b ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, z przeznaczeniem na wykonywanie powierzonych mu zadań.

Pozostałe środki mają pozostać na wyodrębnionym rachunku Funduszu. Gminom i ich związkom Fundusz ma przekazywać środki, proporcjonalnie do:

• masy odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i recyklingu na terenie poszczególnych gmin,
• liczby mieszkańców danej gminy.

Przy czym waga wskaźnika odpadów komunalnych została określona na 60%, zaś waga wskaźnika ludnościowego na 40%.

Zmiany dotyczące organizacji odzysku opakowań – zadania i przeznaczenie uzyskanych wpływów

Wspomniana ustawa wprowadza w miejsce organizacji odzysku opakowań organizacje odpowiedzialności producentów.  Mają one przejąć wszystkie zadania tych ostatnich. Stosownie do projektu ustawy organizacja ta będzie mogła działać wyłącznie w formie spółki akcyjnej z akacjami wyłącznie imiennymi. Kapitał założycielski będzie musiał wynosić 5 000 000 zł, a przedsiębiorstwo będzie musiało mieć zezwolenie na prowadzenie działalności wydane w postępowaniu administracyjnym przez ministra ds. klimatu.  Przy czym istniejące dotąd organizacje odzysku staną się z mocy prawa organizacjami odpowiedzialności. Będą one mogły prowadzić dalej swoją działalność w oparciu o uzyskane od ministra zezwolenie nie dłużej jednak niż 4 lata. Ustawa poddaje organizacje te ścisłemu nadzorowi, ustalając nawet w art. 17 ust. 7-10 sposób obliczania wynagrodzenia należnego tej organizacji. Przewiduje się, że organizacja odpowiedzialności producentów wydatkować ma w danym roku kalendarzowym co najmniej 95% środków pochodzących z wynagrodzeń, na działania związane z gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi, w tym z recyklingiem tych odpadów, zaś środki uzyskane na kampanie edukacyjne w całości przeznaczać na te kampanie. Nadto organizacja ta  ma  wpłacać 10% zysku netto za poprzedni rok na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.  Ustawa pozostawia nadto funkcjonującą do tej pory instytucję opłaty produktowej, do uiszczenia której będą zobowiązane podmioty, które nie osiągnęły zamierzonego poziomu recyklingu. Poziom ten określa załącznik 1 do ustawy: w stosunku do  z tworzyw sztucznych na 55%, aluminium 60%, metali żelaznych 80% papieru i tektury 85%, szkła 75% a drewna na 30%.

Maciej Pakowski

adwokat, „EkoKancelaria”, Okręgowa Rada Adwokacka w Łodzi, specjalista ds. ochrony środowiska, prawa wodnego i praw pokrewnych

Przeczytaj więcej takich artykułów w strefie Wiedzy PARP

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info 10/2021

---

[1]             Zaczerpnięty ze strony internetowej Rządowego Centrum Legislacji  https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12345305/katalog/12777259#12777259 – dostęp z dnia 05.10,21 stan prac: - skierowane do konsultacji.

[2]             Zaczerpnięto z Rządowego Centrum Legislacji https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12349805/katalog/12808311#12808311  - dostęp 06.10.21 – stan prac: skierowane do konsultacji.