Pomiń nawigację

9 listopada 2020

Wiążąca informacja stawkowa (WIS): nowy instrument w prawie podatkowym

Udostępnij

Począwszy od 1 listopada 2019 r. podatnicy mają do dyspozycji zupełnie nowy instrument potwierdzania prawidłowej klasyfikacji, a co za tym idzie, również stawki podatku VAT dla towarów i usług. Jest nim wiążąca informacja stawkowa (WIS)[1]. Pozwala ona na potwierdzenie właściwego dla celów podatku VAT zaklasyfikowania towaru czy usługi i eliminuje ryzyko zastosowania do sprzedaży nieprawidłowej stawki VAT.

Przed wejściem w życie przepisów wprowadzających WIS było możliwe jedynie uzyskiwanie tzw. opinii klasyfikacyjnej na podstawie przepisów o statystyce publicznej, wydawanej przez Ośrodek Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. Opinia taka nie miała jednak wiążącego charakteru dla celów podatkowych, natomiast uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej klasyfikacji towaru lub usługi dla celów VAT było niezwykle utrudnione, nawet w oparciu o wcześniej uzyskaną opinię klasyfikacyjną.

WIS zawiera opis danego towaru lub usługi, a także jego klasyfikację według Nomenklatury Scalonej (CN),  Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), względnie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, niezbędną do określenia stawki oraz informacji o stosowaniu innych niż dotyczące stawki  przepisów ustawy o VAT[2] lub jej przepisów wykonawczych. Chodzi np. o kwestie dotyczące zwolnień przedmiotowych, czy stosowania obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności. Klasyfikacja zawiera także określenie właściwej stawki VAT dla danego towaru czy usługi.

Klasyfikacja odbywa się na poziomie:

  • CN: działu, pozycji, podpozycji lub kodu,
  • PKOB: sekcji, działu, grupy lub klasy,
  • PKWiU: działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji.

Co można, a czego nie można sklasyfikować?

WIS są wydawane w odniesieniu do towaru lub usługi bądź towarów i usług stanowiących łącznie jedną czynność podlegającą opodatkowaniu. Jasno wynika z tego to, że przedmiotem WIS musi być zawsze określony przedmiot transakcji, czyli właśnie towar, usługa lub świadczenie złożone z obu tych kategorii, a nie określona rodzajowo sytuacja, z którą ustawa może wiązać określone skutki w zakresie podatku VAT lub zwolnienia z niego.

Nie ma zatem możliwości uzyskania WIS np. w odniesieniu do kategorii transakcji obejmujących różne, nieokreślone ściśle towary lub usługi, co do objęcia ich zwolnieniem podmiotowym, zwolnieniem dla dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie do działalności zwolnionej przy braku prawa do odliczenia na ich nabyciu (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT) czy np. w przedmiocie warunków zastosowania stawki 0% z tytułu Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów (WDT) lub eksportu. W tym zakresie właściwym rozwiązaniem jest nadal indywidualna interpretacja prawa podatkowego. WIS będą natomiast wydawane w sytuacji, gdy dany towar czy usługa jest określony opisowo dla stosowania danej stawki VAT bądź innych przepisów niedotyczących stawek (np. wyroby medyczne bez względu na kod CN, z poz. 13 Załącznika Nr 3 do ustawy określającego towary opodatkowane stawką 8%).

WIS jest wydawana na potrzeby opodatkowania VAT dostawy towarów, ich importu lub Wewnątrzwspólnotowego Nabycia Towarów (WNT) czy też świadczenia usług.

Komu i w jakim zakresie wiążący charakter WIS daje ochronę?

Podstawową wartością WIS jest przyznanie podatnikom na jej podstawie ochrony co do podatkowych skutków klasyfikacji towaru lub usługi w zakresie VAT, jakiej nie dawała opinia klasyfikacyjna wydana przez Urząd Statystyczny w Łodzi. Ochrona ta przysługuje w pewnym zakresie nie tylko podmiotom, które uzyskały tę interpretację, ale także innym oraz ma różny zakres w zależności od momentu wystąpienia czynności opodatkowanej oraz jej ewentualnej zmiany bądź uchylenia.

Najszerszy zakres ochrony przysługuje podmiotom, które uzyskały WIS, od momentu jej doręczenia do momentu jej zmiany lub uchylenia. W takiej sytuacji WIS ma charakter wiążący dla wszystkich organów podatkowych. W praktyce zatem w odniesieniu do dostaw towarów, importu lub WNT towaru lub świadczenia usług objętych WIS po dniu doręczenia WIS aż do jej zmiany lub uchylenia, organ nie może w ramach wydawanej decyzji:

  • zastosować klasyfikacji towaru lub usługi innej niż wynikająca z WIS (z wszelkimi tego konsekwencjami czy co do stawki podatku, czy innych skutków takich jak np. stwierdzenie obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności),
  • nałożyć dodatkowego zobowiązania VAT czy naliczyć odsetek za zwłokę.

Dodatkowo należy uznać, że organ nie ma także prawa wszczynać postępowania karno-skarbowego w przedmiocie przestępstw karno-skarbowych dotyczących uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności budżetu państwa z tytułu podatku VAT.

Ustawa wskazuje także, że w przypadku zmiany lub uchylenia WIS i zastosowania się przez podmiot, który otrzymał WIS do takiej zmienionej lub uchylonej interpretacji, odpowiednio stosuje się art. 14k–14m ordynacji podatkowej[3]. Przepisy te wprowadzają dla podatników, którzy zastosowali się do zmienionej interpretacji podatkowej, dwa rodzaje ochrony w zależności od momentu zajścia skutków podatkowych:

  • w przypadku, gdy skutki podatkowe zaszły po doręczeniu następnie zmienionej interpretacji podatkowej – zmiana zwalnia z obowiązku zapłaty podatku,
  • w przypadku, gdy skutki podatkowe zaszły przed doręczeniem zmienionej interpretacji podatkowej – zwolnienie nie ma zastosowania, natomiast nie wszczyna się postępowania o przestępstwa lub wykroczenia karno-skarbowe.

Przenosząc to na grunt przepisów o WIS, należy uznać, że w przypadku zmiany lub uchylenia WIS, podatnik, któremu ją doręczono będzie dodatkowo chroniony przed postępowaniem karno-skarbowym również w odniesieniu do transakcji dokonanych przed jej doręczeniem, jeżeli opodatkował je w sposób zgodny z później doręczoną i zmienioną lub uchyloną interpretacją.

Wiążące Interpretacje Stawkowe podlegają także publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej organu wydającego. Następuje to bez zbędnej zwłoki, po usunięciu danych wnioskodawcy, a także innych podmiotów wymienionych we wniosku oraz stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Od tego momentu WIS przyznają także ochronę innym podmiotom niż ich adresaci – również w tym zakresie stosuje się odpowiednio art. 14k–14m ordynacji podatkowej. Zatem od momentu publikacji WIS podmioty stosujące się do niej będą objęte pełną ochroną, a z racji stosowania analogicznego podejścia przed jej publikacją, należałoby uznać, że są one chronione przed postępowaniem karno-skarbowym. Trzeba jednak podkreślić, że ochrona przysługuje towarom czy usługom tożsamym z objętymi daną WIS. Zatem na podatniku będzie ciążyć odpowiedzialność za ustalenie, czy towar objęty opublikowaną WIS jest tożsamy z towarem sprzedawanym przez niego. O ile problem ten nie wystąpi wtedy, gdy dany podatnik otrzyma kopię WIS od swojego dostawcy – ma wtedy pewność, że chodzi o ten sam towar – o tyle korzystanie z WIS opublikowanych w BIP wymaga upewnienia się, czy na pewno dotyczą takiego samego towaru bądź usługi. Może to być utrudnione, zważywszy na fakt usuwania części poufnych informacji z publikowanych WIS. W razie wątpliwości lepiej zatem wystąpić o własną WIS niż polegać na tej opublikowanej w Biuletynie Informacji Publicznej.

Widok na dłoń dokonującą obliczeń na kalkulatorze. Obok kalkulatora widać kartkę z danymi liczbowymi

W praktyce można sobie zatem wyobrazić sytuację, gdy producent danego towaru uzyska WIS i przekaże ją podmiotom kolejnym w łańcuchu dostaw. Producent ten będzie w pełni chroniony w odniesieniu do transakcji realizowanych zgodnie z WIS po dniu jej doręczenia. Natomiast jego nabywcy, w zakresie dalszych transakcji na analogicznych towarach, będą podlegali ograniczonej ochronie, czyli wyłącznie w zakresie postępowań karno-skarbowych, ale bez zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku, pomiędzy jej doręczeniem producentowi a momentem jej publikacji. Po niej wszystkie podmioty dokonujące transakcji w sposób zgodny z WIS będą objęte pełną ochroną aż do jej ewentualnej zmiany lub uchylenia.

Jak wygląda proces ubiegania się o WIS?

Proces wydawania WIS jest nieco inny niż w przypadku interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. Po pierwsze, sama WIS jest decyzją administracyjną. Po drugie, w ramach procedury jej wydawania organ przeprowadza postępowanie podatkowe.

Wniosek o WIS może złożyć podatnik posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP), inny podmiot zamierzający dokonywać czynności związanych z danym towarem lub usługą (np. spółka w organizacji, która nie ma jeszcze numeru identyfikacji podatkowej) oraz zamawiający w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych – ten ostatni w zakresie mającym wpływ na określenie ceny w postępowaniu zamówieniowym. Wnioski są składane do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w Bielsku-Białej. Jeden wniosek może dotyczyć wyłącznie jednego towaru lub usługi, z zastrzeżeniem dostaw złożonych, o których jest mowa w dalszej części artykułu.

Wniosek musi zawierać:

  • imię i nazwisko lub nazwę wnioskodawcy, jego adres zamieszkania lub adres siedziby, numer identyfikacji podatkowej lub inny numer umożliwiający identyfikację wnioskodawcy;
  • dane pełnomocnika wnioskodawcy, jeżeli został ustanowiony, lub innych osób upoważnionych do kontaktu w sprawie wniosku;
  • określenie przedmiotu wniosku, w tym:
    1. szczegółowy opis towaru lub usługi, pozwalający na taką ich identyfikację, aby dokonać ich klasyfikacji zgodnej z Nomenklaturą scaloną (CN), Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług lub Polską Klasyfikacją Obiektów Budowlanych,
    2. wskazanie klasyfikacji, według której mają być klasyfikowane towar lub usługa,
    3. wskazanie przepisów ustawy lub przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie – w przypadku, gdy wniosek zawiera żądanie sklasyfikowania towaru lub usługi na potrzeby innych przepisów ustawy o VAT niż dotyczące stawek (np. split payment) oraz w takim wypadku również stosowne żądanie sklasyfikowania towaru lub usługi na potrzeby takich przepisów;
  • informacje dotyczące opłaty należnej od wniosku;
  • oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o braku toczących się postępowań podatkowych, kontroli podatkowych i celno-skarbowych oraz rozstrzygnięcia sprawy decyzją lub postanowieniem.

Do wniosku należy załączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty w wysokości 40 zł, a w przypadku dostaw złożonych – wielokrotności tej kwoty w stosunku do liczby kategorii towarów lub usług objętych wnioskiem.

Do wniosku można załączyć wszelkie możliwe dowody mogące umożliwić organowi prawidłową klasyfikację towaru lub usługi, takie jak:

  • fotografie,
  • plany,
  • schematy,
  • katalogi,
  • atesty,
  • instrukcje,
  • informacje od producenta.

Organ może także zażądać dostarczenia próbek towaru, gdy jest to niezbędne do jego prawidłowej klasyfikacji. W takim wypadku wnioskodawca ma 7 dni od doręczenia wezwania na ich dostarczenie, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Przepisy nadają także organowi prawo do zlecenia dodatkowych specjalistycznych badań lub analiz, gdy dokonanie klasyfikacji tego wymaga. Badania takie mogą być przeprowadzone przez laboratoria jednostek organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) lub inne akredytowane laboratoria, Bibliotekę Narodową, a także instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze lub międzynarodowe instytuty naukowe, działające w Polsce, dysponujące odpowiednim wyposażeniem do danego rodzaju badań lub analiz. Koszt takich badań obciąża wnioskodawcę, przy czym może on zostać wezwany do uiszczenia – w terminie 7 dni od doręczenia wezwania – zaliczki na poczet ich kosztu, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Wysokość opłaty określa organ interpretacyjny w drodze zaskarżalnego postanowienia, przy czym powinna ona odpowiadać rzeczywistym kosztom. Gdy badania prowadzi laboratorium KAS, wysokość opłaty jest zryczałtowana i uregulowana w przepisach celnych.

Fakt, iż w ramach wydawania WIS jest prowadzone postępowanie podatkowe znacząco odróżnia tę procedurę od wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. W tym ostatnim przypadku Dyrektor KIS jest związany opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę. W przypadku WIS znajdą zastosowanie zasady ogólne postępowania podatkowego, w tym w szczególności zasada prawdy obiektywnej, określona art. 122 ordynacji podatkowej. W jej myśl organ jest zobowiązany podjąć wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy. Ponadto, zgodnie z art. 121 ordynacji, organ jest zobowiązany do prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Oznacza to, że w sytuacjach wątpliwych organ ma nie tylko prawo, ale i obowiązek dążyć do pełnego wyjaśnienia sprawy, czyli w tym kontekście zadawać stronie pytania czy wnioskować o dodatkowe dowody, takie jak próbki bądź dokumenty. Przyjęcie przez organ pasywnej roli i oparcie się wyłącznie na wniosku strony, jeśli jest niewystarczający do dokonania klasyfikacji, byłoby przesłanką uzasadniającą wzruszenie decyzji w toku kontroli sądowo-administracyjnej WIS.

Co do zasady WIS są wydawane w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przy czym do terminu nie wlicza się terminów wyznaczonych na uzupełnienie wniosku, dostarczenie próbek itp.

Ewentualne odwołanie od WIS wnosi się w terminie 14 dni od jej doręczenia. Ponownie trafia ono do Dyrektora KIS. Wydana przez ten organ w drugiej instancji decyzja jest zaskarżalna – skargę wnosi się w ciągu 30 dni do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, czyli sądu właściwego miejscowo dla organu wydającego;  w tym zakresie nie przewidziano wyjątku co do właściwości, jak ma to miejsce w przypadku interpretacji indywidualnych rozstrzyganych przez sądy właściwe miejscowo ze względu na siedzibę podatnika. Należy zwrócić uwagę, że w odróżnieniu od postępowania sądowego w przypadku interpretacji indywidualnych, zakres kognicji sądu jest szerszy, bowiem sąd będzie mógł także weryfikować ustalenia faktyczne organu jak w przypadku zwykłego postępowania podatkowego. W przypadku interpretacji jest on związany stanem faktycznym przedstawionym w interpretacji.

Kiedy WIS wygasa lub zostaje zmieniona?

WIS wygasa z mocy prawa w przypadku takiej zmiany przepisów, które powodowałyby jej niezgodność z prawem. Należy zwrócić uwagę, że jest to przepis budzący duże wątpliwości z perspektywy bezpieczeństwa prawnego podmiotów, które taką WIS otrzymały. Nie zostaną one bowiem w żaden sposób zawiadomione o jej wygaśnięciu. Podatnicy muszą zatem, mimo posiadanej WIS, śledzić zmiany przepisów w zakresie stawek czy innych norm regulowanych w ustawie o VAT, ze względu na które wystąpili o interpretację stawkową. Dyrektor KIS w informacjach prasowych deklarował natomiast, że takie przypadki utraty mocy będą odnotowywane w Biuletynie Informacji Publicznej KIS, w którym interpretacje te są publikowane. 

Ponadto Dyrektor KIS z urzędu zmienia wydaną WIS, jeżeli zachodzą przesłanki wznowienia postępowania lub staje się ona niezgodna z prawem wskutek:

  • zmiany w Nomenklaturze scalonej (CN);
  • przyjęcia przez Komisję Europejską środków w celu określenia klasyfikacji taryfowej towarów;
  • utraty zgodności z interpretacją Nomenklatury scalonej (CN) wynikającą z:
    1. not wyjaśniających,
    2. wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
    3. decyzji klasyfikacyjnych, opinii klasyfikacyjnych lub zmian not wyjaśniających do Nomenklatury Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów,
    4. błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Postępowanie w przedmiocie zmiany WIS może zostać przejęte z urzędu przez szefa KAS w drodze postanowienia.

Podsumowanie

Wiążąca Informacja Stawkowa jest ciekawą nową instytucją prawa podatkowego. Zdecydowanie przyczynia się ona do uzyskania pewności prawnej podatników VAT nie tylko w zakresie stosowania właściwej stawki, ale także szeregu innych konstrukcji szczególnych, których zakres przedmiotowy stosowania jest określony przez pryzmat klasyfikacji statystycznych, takich jak np. obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności, czy solidarna odpowiedzialność nabywcy towarów wrażliwych.

Jest rozwiązaniem szczególnie przydatnym w kontekście wejścia w życie nowej matrycy stawek VAT, ułatwiając podatnikom ustalenie stawki w istotnie zmienionej rzeczywistości odwołującej się do nomenklatury scalonej (CN) zamiast do dotychczasowej PWKiU.

Ubiegając się o WIS, należy jednak pamiętać o przedstawieniu szczegółowego opisu towaru lub usługi oraz wszelkich dowodów niezbędnych do jego właściwego sklasyfikowania.

Łukasz Karpiesiuk

partner, doradca podatkowy w kancelarii SSW Pragmatic Solutions

Przeczytaj więcej takich artykułów w strefie wiedzy PARP 

Artykuł pochodzi z biuletynu Euro Info Enterprise Europe Network nr 6/2020


[1] WIS została wprowadzona Ustawą z dnia 13 września 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1751 z 2019 r.).

[2] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. z późn. zm. (tekst jednolity Dz. U. poz. 106 z 2020 r.)

[3] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. poz. 900 z 2019 r., z późn. Zm.)

Zobacz więcej podobnych artykułów