Sąd Arbitrażowy Online (OAC). Nowy standard w polskim sądownictwie gospodarczym

12 lutego 2019 r. rozpoczął działalność Sąd Arbitrażowy Online (Online Arbitration Court, OAC), utworzony przy spółce Online Arbitration S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Jego powstanie jest określane jako przełomowe wydarzenie w polskim sądownictwie i jednocześnie rewolucja dla przedsiębiorców chcących dochodzić swoich praw w drodze arbitrażu. Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym Online jest prowadzone w całości elektronicznie, a wyrok ma zapadać w ciągu 3–5 tygodni. Ocenia się, że jest to dwadzieścia razy szybciej niż w sądzie powszechnym.

Podstawowe informacje o Sądzie Arbitrażowym Online

Sąd Arbitrażowy Online jest pierwszą tego typu instytucją w Polsce. OAC ma charakter stałego sądu polubownego, który świadczy usługi rozstrzygania sporów we wszelkich sprawach nadających się pod rozstrzygnięcie przez sąd arbitrażowy, czyli o prawa majątkowe lub niemajątkowe, w których jest dopuszczalne zawarcie ugody (z wyjątkiem spraw o alimenty), rozpatrywanych przed sądami powszechnymi zarówno w procesie, jak i w postępowaniu nieprocesowym. Oznacza to, że niemal każda sprawa gospodarcza i większość spraw cywilnych może zostać rozstrzygniętych w Sądzie Arbitrażowym Online. Na podstawie wyraźnego brzmienia § 4 ust. 3 Regulaminu stałego sądu polubownego Online Arbitration Court[1] sąd ten nie jest właściwy w sporach z udziałem konsumentów w rozumieniu przepisów prawa obowiązujących na obszarze Unii Europejskiej.

OAC rozstrzyga spory zarówno pomiędzy wyłącznie polskimi przedsiębiorcami, jak i te o charakterze międzynarodowym; zarówno te dotyczące sporów tradycyjnych, jak i transakcji internetowych. Postępowanie przed OAC może toczyć się w dowolnym języku wybranym przez strony oraz według prawa różnych państw świata, o ile tylko w OAC jest dostępny arbiter znający wybrany język i system prawny. Sam serwis internetowy sądu jest obsługiwany w języku polskim i angielskim.

Arbitrami w Sądzie Arbitrażowym Online są radcowie prawni i adwokaci – polscy oraz pochodzący z zagranicy – posiadający najwyższe kompetencje prawnicze i wieloletnie doświadczenie praktyczne. Są oni czołowymi specjalistami w swoich dziedzinach, co ma gwarantować najwyższą jakość orzeczeń wydawanych przez OAC. Jeśli przed złożeniem pozwu osoba spełniająca wymagane kryteria – np. znajomość prawa danego państwa, które jest właściwym dla danego sporu – nie znajduje się na liście arbitrów sądu, fakt ten powinien zostać zgłoszony przez powoda personelowi sądu, który dokłada starań, aby znaleźć odpowiedniego arbitra. Jeśli natomiast sytuacja taka następuje już w toku postępowania (np. w związku z ustąpieniem, wyłączeniem lub odwołaniem arbitra), sprawa ulega zawieszeniu do czasu znalezienia odpowiedniego arbitra. Jeśli jego znalezienie okazałoby się niemożliwe, sprawa zostaje umorzona.

Co do zasady sprawy przed OAC są rozstrzygane przez jednego arbitra, chyba że strony uzgodniły skład orzekający składający się z trzech arbitrów. W przeciwieństwie do zasad rządzących postępowaniem przed sądem powszechnym, gdzie strony nie mają żądnego wpływu na to, który sędzia będzie rozstrzygał ich sprawę, w Sądzie Arbitrażowym Online strony mogą wspólnie wybrać arbitra, którego darzą zaufaniem, z tym zastrzeżeniem, że arbitrzy mogą być wyznaczeni do składu orzekającego wyłącznie spośród osób wpisanych na listę arbitrów OAC, spełniających warunki konieczne do rozstrzygnięcia danego sporu, takie jak znajomość języka postępowania oraz znajomość prawa będącego podstawą rozstrzygnięcia sporu. Strony wybierają arbitrów za pośrednictwem Serwisu OAC zgodnie z następującymi zasadami. Powód na etapie składania pozwu proponuje kandydata na arbitra przewodniczącego – w przypadku składu jednoosobowego bądź wybiera jednego arbitra bocznego oraz proponuje kandydata na arbitra przewodniczącego – w przypadku składu trzyosobowego. Pozwany na etapie odpowiedzi na pozew bądź akceptuje lub odrzuca kandydata na arbitra przewodniczącego – w przypadku składu jednoosobowego, bądź wybiera jednego arbitra bocznego oraz akceptuje lub odrzuca kandydata na arbitra przewodniczącego – w przypadku składu trzyosobowego. W przypadku, gdy pozwany odrzuca kandydata na arbitra przewodniczącego wskazanego przez powoda, arbiter przewodniczący zostaje wylosowany spośród pozostałych osób wpisanych na listę arbitrów i spełniających warunki konieczne do rozstrzygania w danej sprawie.

Wyrok Sądu Arbitrażowego Online – podobnie jak wyrok każdego innego sądu arbitrażowego – ma moc prawną równą wyrokom sądów powszechnych. W przypadku, jeśli strona przegrywająca sprawę się do niego nie zastosuje, wyrok sądu arbitrażowego należy skierować  do egzekucji komorniczej, uzyskując najpierw klauzulę wykonalności.

Na podstawie przepisów konwencji nowojorskiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z dnia 10 czerwca 1958 r. wyrok Sądu Arbitrażowego Online ma moc prawną także za granicą. Zgodnie bowiem z Artykułem III konwencji każde z państw – sygnatariuszy uznaje orzeczenie arbitrażowe za wiążące i wykonuje je zgodnie z regułami procedury obowiązującej na obszarze, na którym dochodzi się praw z orzeczenia. Aby uzyskać uznanie wyroku sądu arbitrażowego i jego wykonalność za granicą, wystarczy przedłożyć właściwemu organowi w państwie, w którym chce się uzyskać uznanie i wykonalność, oryginał orzeczenia lub należycie jego uwierzytelniony odpis oraz oryginał klauzuli arbitrażowej lub jej należycie uwierzytelniony odpis.

Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym Online jest jednoinstancyjne, zaś wyrok OAC jest ostateczny. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2008 r., wydanym w sprawie o sygn. akt V CZ 42/08, w którym SN wypowiedział się na temat charakteru postępowania arbitrażowego, fundamentalną cechą postępowania polubownego jest jego bardzo duża autonomia, wydatnie ograniczająca możliwości kontrolne sądu powszechnego. Podstawowym celem arbitrażu jest szybkość postępowania w załatwianiu sporów cywilnoprawnych, a nie tworzenie dodatkowej fazy postępowania przedsądowego. Strony decydujące się na poddanie sporu sądowi polubownemu muszą się więc liczyć z tymi uwarunkowaniami, polegającymi także na nikłej kontroli zewnętrznej wyroków sądów polubownych. Kontrola ta może dotyczyć jedynie badania kilku kwestii formalnych, takich jak to, czy był ważny zapis na arbitraż bądź czy strona miała zapewnioną możliwość obrony swoich praw.   

Zasady korzystania z arbitrażu online

Sąd Arbitrażowy Online, podobnie jak każdy inny sąd arbitrażowy, może rozstrzygnąć sprawę tylko wtedy, jeśli jest właściwy do jej rozstrzygnięcia. Aby tak było, strony muszą poddać się jego jurysdykcji. Ma to miejsce przede wszystkim wówczas, gdy strony zawarły w swojej umowie tzw. zapis na sąd polubowny ze wskazaniem, że chcą, aby spory, które powstały lub mogą powstać między nimi w związku z określonym stosunkiem prawnym, były rozstrzygane przez Sąd Arbitrażowy Online. Zapis na arbitraż może mieć formę pisemną, ale także elektroniczną, bowiem przepisy prawa pozwalają na każdą formę komunikacji elektronicznej, pozwalającą utrwalić jej treść. Klauzula arbitrażowa może zostać zatem uzgodniona między stronami w formie wymiany np. e-maili, faksów czy SMS-ów. Poza umową z kontrahentem, co jest najczęstszym przypadkiem, klauzula arbitrażowa może zostać zamieszczona także w regulaminie, w tym regulaminie świadczenia usług drogą elektroniczną, jak również w umowie lub statucie spółki.

O ile warunek zawarcia przez strony umowy o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego (czy to w postaci zamieszczenia klauzuli arbitrażowej w samej umowie, czy zawarcia osobnej umowy o arbitraż na późniejszym etapie) jest typowym wymogiem, właściwym dla każdego sądu polubownego, w przypadku Sądu Arbitrażowego Online istnieje także drugi warunek konieczny do skorzystania z usług OAC. Warunkiem tym jest założenie konta w Serwisie OAC poprzez stronę internetową sądu www.oacourt.com i otrzymanie numeru identyfikacyjnego OAC ID. Założenie konta następuje przez wypełnienie formularza dostępnego w Serwisie. Opłata rejestracyjna wynosi 25 EUR + VAT. Rejestracja w Serwisie OAC jest jednorazowa, zaś konto bezterminowe. Założyć konto mogą wyłącznie osoby niebędące konsumentami w rozumieniu przepisów prawa obowiązujących na obszarze Unii Europejskiej, co jest konsekwencją wyłączenia sporów konsumenckich spod jurysdykcji OAC decyzją spółki Online Arbitration S.A. 

Poza przypadkiem zawarcia przez strony klauzuli arbitrażowej w łączącej je umowie Sąd Arbitrażowy Online może być także właściwy do rozstrzygnięcia sprawy w sytuacji, kiedy pozwany, któremu został doręczony pozew, będący w istocie propozycją poddania sporu pod jurysdykcję OAC, wyraził za pośrednictwem Serwisu OAC zgodę na rozstrzygnięcie sporu przez ten sąd poprzez złożenie odpowiedzi na pozew za pośrednictwem Serwisu OAC. Jest to tzw. zaproszenie do arbitrażu.

Zasady postępowania przed Sądem Arbitrażowym Online

Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym Online ma formę elektroniczną, z wykorzystaniem aplikacji internetowej OAC. Oznacza to, że jest ono prowadzone w całości online – od złożenia pozwu, przez odpowiedź na pozew, wnioski dowodowe, rozprawę aż po wydanie orzeczenia. Jedynie wyrok strony otrzymują także w formie papierowej.

Pisma i wnioski sporządza się za pomocą konta użytkownika, przez wypełnienie lub zaznaczenie właściwych pól oraz załączenie odpowiednich plików. Projekt pisma może zostać zapisany w Serwisie OAC w dowolnym momencie przed jego złożeniem. Użytkownik Serwisu OAC może wrócić do edycji zapisanego projektu w późniejszym czasie, przed upływem terminu na złożenie danego pisma. Pismo uznaje się za złożone w momencie wybrania i zatwierdzenia przez użytkownika odpowiedniego polecenia w serwisie. Pismo pozostające w stadium projektu, które nie zostało ukończone i złożone przed upływem terminu na złożenie pisma, uznaje się za niezłożone, a projekt ulega automatycznemu skasowaniu.

Doręczenia wszelkich pism w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym Online dokonuje się za pośrednictwem Serwisu OAC, poprzez umieszczenie w Serwisie w sposób umożliwiający zapoznanie się z danym pismem przez jego adresata z poziomu jego konta użytkownika. O umieszczeniu pisma w Serwisie adresat jest informowany za pomocą wiadomości e-mail wysłanej na adres podany na koncie użytkownika. Przesłanie przez Serwis OAC wiadomości na adres e-mail i telefon komórkowy pozwanego podane w zapisie na OAC są równoznaczne z ich skutecznym doręczeniem i nie ma znaczenia, czy pozwany faktycznie zapoznał się treścią wiadomości. Nie ma więc możliwości, aby strona przeciwna przeciągała sprawę powołując się na fakt, że nie została właściwie poinformowana o jej przebiegu. Arbitrzy są upoważnieni do wydania w takiej sytuacji wyroku zaocznego.

Wszczęcie postępowania przed OAC następuje przez złożenie pozwu za pośrednictwem Serwisu OAC. Pozew powinien zawierać wymagane informacje w postaci oznaczenia stron sporu oraz wartości przedmiotu sporu i jego waluty, wskazania zapisu na sąd polubowny, jeśli występuje, osoby arbitra przewodniczącego lub także arbitra bocznego – w przypadku składu trzyosobowego, prawa właściwego dla sporu (lub zasad słuszności jako podstawy rozstrzygnięcia) oraz języka postępowania, jak również dokładnie określonych żądań wraz z ich uzasadnieniem oraz z powołaniem dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności. Warunkiem skutecznego złożenia pozwu jest uiszczenie opłaty za postępowanie, zgodnie z Regulaminem Opłat OAC.

Osoba pozwana dowiaduje się o tym fakcie za pośrednictwem wiadomości wysłanej na adres email i numer telefonu podane w zapisie na OAC. Pozwany składa odpowiedź na pozew nie później niż 10 dni od doręczenia mu pozwu. Brak odpowiedzi na pozew nie wstrzymuje postępowania. W odpowiedzi na pozew należy podnieść – pod rygorem utraty prawa do ich powołania na późniejszym etapie – ewentualne zarzuty dotyczące braku właściwości OAC ze względu na wadliwość zapisu na sąd polubowny, niezgodności prawa właściwego lub języka postępowania wskazanego przez powoda z zapisem na arbitraż bądź zarzut potrącenia[2]. W przeciwieństwie do postępowania przed sądami powszechnymi zarzut potrącenia podlega opłacie bez odrębnego wzywania i w przypadku nieopłacenia ulega pominięciu. W postępowaniu przed OAC – także w przeciwieństwie do postępowania przed sądem powszechnym – nie jest dopuszczalne wniesienie powództwa wzajemnego. Rozwiązania te mają niewątpliwie na celu przyspieszenie postępowania i skrócenie czasu oczekiwania na wyrok.

Przedstawieniu stanowisk stron postępowania oraz zaprezentowaniu przez nie dowodów na poparcie swoich twierdzeń służy elektroniczna wymiana pism. Rozpoczyna się ona w momencie złożenia przez powoda pozwu, a kończy w momencie złożenia ostatniego pisma pozwanego, nie później niż z upływem terminu przewidzianego na złożenie tego pisma.

Elektroniczna wymiana pism składa się co do zasady z dwóch rund, w których każda ze stron ma możliwość złożenia pisma. Elektroniczna wymiana pism może składać się z trzech rund, jeśli same strony tak postanowią bądź gdy arbiter przewodniczący zmieni prawo właściwe lub język postępowania, co może zrobić, jeśli stwierdzi niezgodność języka postępowania bądź wskazanego prawa właściwego z zapisem na sąd polubowny. Runda pierwsza elektronicznej wymiany pism obejmuje złożenie pozwu przez powoda oraz odpowiedzi na pozew przez pozwanego. Rundy druga i trzecia obejmują złożenie odpowiednio drugiego i trzeciego pisma powoda oraz drugiego i trzeciego pisma pozwanego. Strony są zobowiązane do przedstawienia w każdej rundzie elektronicznej wymiany pism wszystkich wniosków, twierdzeń i dowodów, jakie są im znane w momencie składania pisma, pod rygorem uznania ich za spóźnione i nieuwzględnienia ich przez sąd. Jeżeli któraś ze Stron nie wniesie w terminie pisma odpowiedniego dla danej rundy, elektroniczna wymiana pism kończy się wraz z upływem terminu przewidzianego na wniesienie tego pisma. Pisma w wersji roboczej (nie zatwierdzonego przez użytkownika) nie uznaje się za wniesione.

Terminy na wniesienie kolejnych pism są bardzo krótkie i wynoszą 10 dni na odpowiedź na pozew oraz po 5 dni na kolejne pisma powoda i pozwanego. Ze względu na szczególną zawiłość sprawy strona może złożyć wniosek o przedłużenie terminu. Jeżeli wniosek taki zostanie uwzględniony, skład orzekający zawiesza postępowanie na czas, który uznaje za niezbędny dla zapewnienia stronie możliwości przygotowania pisma.

Na mocy uzgodnienia Stron możliwe jest wprowadzenie w danym postępowaniu modyfikacji opisanych powyżej reguł. Modyfikacje proponuje powód w pozwie. Jeśli pozwany nie odrzuci propozycji danej modyfikacji w odpowiedzi na pozew, jest ona stosowana w danym postępowaniu. Możliwymi modyfikacjami procedury są:

• wprowadzenie dodatkowej rundy w elektronicznej wymianie pism,
• zniesienie wymogu tłumaczenia dostarczanych przez strony dokumentów na język postępowania,
• podział kosztów postępowania między stronami po połowie,
• rozstrzyganie sprawy przez trzech arbitrów zamiast jednego.

Dowodami w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym Online mogą być dokumenty, zeznania świadków, przesłuchanie stron oraz opinie biegłych. Wszystkie dowody przedstawia się wyłącznie w postaci elektronicznej. Przeprowadzenie dowodu z zeznania świadka możliwe jest tylko poprzez przedstawienie przez stronę pisemnego oświadczenia świadka (skan dokumentu podpisanego przez zeznającą osobę) albo na rozprawie w formie wideokonferencji.

Rozprawa w postępowaniu przed OAC (wyłącznie w formie wideokonferencji) odbywa się tylko wówczas, gdy jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu, głównie w przypadku, gdy zachodzi konieczność przesłuchania świadków bądź samych stron. Rozprawę wyznacza się z  co najmniej 3-dniowym wyprzedzeniem.

Wyrok w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym Online powinien zostać wydany w ciągu 3 dni od zakończenia elektronicznej wymiany pism bądź od zakończenia rozprawy. Jednak termin ten ma charakter jedynie instrukcyjny, a jego przekroczenie przez skład orzekający nie wpływa na ważność postępowania.

Pełnomocnicy w postępowaniu przed OAC

Pełnomocnikiem w postępowaniu przed OAC może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz mająca konto w Serwisie OAC. Strona może mieć tylko jednego pełnomocnika. Nie musi on być prawnikiem, jednak zaleca się, aby strony ustanawiały pełnomocnikami adwokatów i radców prawnych, gdyż gwarantuje to stronie, zwłaszcza w przypadku bardziej skomplikowanych sporów, że jej argumenty i dowody zostaną zaprezentowane w odpowiedni sposób. Jeśli strona korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika i wygra sprawę, na jej żądanie zgłoszone w toku sprawy arbitrzy zasądzą na jej rzecz zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, na podobnych zasadach, jak robią to sądy powszechne (tj. w wysokości faktycznie poniesionych i udokumentowanych kosztów albo według stawek obowiązujących przed sądami państwowymi).

Ustanowienie i odwołanie pełnomocnika odbywa się w formie elektronicznej, poprzez wpisanie bądź usunięcie numeru identyfikacyjnego (OAC ID) osoby pełnomocnika w serwisie internetowym sądu, co odbywa się z poziomu konta użytkownika (strony postępowania). Ustanowiony przez stronę pełnomocnik może zarówno wnieść za stronę pozew, jak i działać w już toczących się postępowaniach. Ustanowienie pełnomocnika zostaje związane zatem z kontem użytkownika Serwisu OAC, a nie z konkretną toczącą się sprawą. Innymi mówiąc słowy, w Serwisie OAC można mieć maksymalnie jednego pełnomocnika, niezależnie od liczby toczących się spraw. Jednocześnie jeden pełnomocnik może reprezentować dowolną liczbę mocodawców – użytkowników Serwisu OAC.

Koszty postępowania przed Sądem Arbitrażowym Online

Na koszty postępowania przed OAC składają się opłaty oraz inne koszty. Wysokość opłat wskazana jest w Regulaminie opłat OAC, dostępnym na stronie internetowej sądu. Jak już zostało wspomniane, w pierwszej kolejności strona chcąca korzystać z arbitrażu online musi wnieść jednorazową opłatę za założenie konta w Serwisie OAC, w wysokości 25 EUR + VAT.

Wysokość opłaty za postępowanie przed OAC jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu, a także od tego, czy sprawę rozstrzyga jeden, czy trzech arbitrów. W przypadku wartości przedmiotu sporu do 2 200 EUR opłata wynosi 276 EUR. W przypadku wartości przedmiotu sporu przekraczającej 2 200 EUR do stawki opłaty doliczany jest także odpowiedni procent wartości przedmiotu sporu, np. w przypadku wartości przedmiotu sporu w wysokości od 11 501 EUR do 23 200 EUR opłata wynosi 444 EUR plus 3,8% nadwyżki ponad 4 500 EUR. Najwyższa opłata, w przypadku wartości przedmiotu sporu powyżej 2 325 601 EUR, wynosi 10 922 EUR plus 0,3% nadwyżki ponad kwotę 2 325 600 EUR.

Ponadto wysokość kosztów postępowania zależy od tego, czy sprawa rozstrzygana jest przez jednego czy trzech arbitrów. W sprawach rozstrzyganych przez jednego arbitra opłata za postępowanie wynosi 100% stawki bazowej, zaś w przypadku spraw rozstrzyganych przez trzech arbitrów – 167% stawki bazowej.

Na stronie OAC jest dostępny kalkulator umożliwiający wyliczenie szacunkowych kosztów postępowania. Żeby obliczyć wysokość opłaty za postępowanie, należy wskazać wartość przedmiotu sporu oraz walutę, w której zamierza się dokonać opłaty. Kalkulator podaje kwotę opłaty domyślnie w sprawie rozstrzyganej przez jednego arbitra, ale także w przypadku, gdyby sprawa była rozstrzygana przez trzech arbitrów. Przykładowo w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu wynosiłaby 50 000 złotych opłata za postępowanie przed OAC w przypadku sprawy rozstrzyganej przez jednego arbitra wynosiłaby 3 766,93 złotych, a w przypadku sprawy rozstrzyganej przez trzech arbitrów – 6 290,77 złotych.

Opłat za postępowanie przed OAC można dokonywać w walutach EUR, USD i PLN. W przypadku płatności w walucie innej niż EUR należna kwota przeliczana jest według ostatniego opublikowanego kursu Europejskiego Banku Centralnego.

Zasady zwrotu kosztów w postępowaniu przed OAC są podobne jak w przypadku sądownictwa powszechnego – strona wszczynająca spór opłaca pozew, jednak jeśli zażąda zwrotu kosztów postępowania arbitrażowego i wygra sprawę, arbitrzy w wyroku zasądzą jej zwrot kosztów od strony przegrywającej. Ponadto, na zgodny wniosek stron, arbitrzy mogą rozdzielić koszty postępowania między stronami po równo.

Dzięki elektronizacji postępowania przed OAC stronom korzystającym z tej formy arbitrażu odpadają koszty związane z osobistym udziałem w postępowaniu.

Wymagania techniczne

Aby korzystać z usług Sądu Arbitrażowego Online nie jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań technicznych – wystarczające jest posiadanie komputera lub urządzenia mobilnego podłączonego do internetu oraz skanera, by przetworzyć dowody na postać elektroniczną. Komputer powinien być wyposażony w słuchawki i mikrofon na wypadek przeprowadzenia rozprawy w formie wideokonferencji. Do prowadzenia wideokonferencji OAC wykorzystuje oprogramowanie Zoom.us.

Korzystanie z OAC nie wymaga posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Zdaniem twórców OAC istnieją inne sposoby weryfikacji tożsamości uczestników postępowania, takie jak wymaganie dokonania przelewu bankowego z własnego konta, co daje gwarancję prawdziwości podanej tożsamości porównywalną z kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Podsumowanie

Zdaniem twórców OAC Sąd Arbitrażowy Online w porównaniu z tradycyjnymi sądami arbitrażowymi (a także sądami państwowymi) jest znacznie szybszy, wygodniejszy, tańszy, a przy tym zachowuje atuty właściwe sądom arbitrażowym: strony mają wpływ na wybór arbitrów, procedurę, a także na podstawę prawną orzekania. Pojawienie się OAC należy ocenić jako bardzo interesującą inicjatywę, odpowiadającą na potrzeby przedsiębiorców funkcjonujących w dzisiejszej rzeczywistości, dla których szybkość i koszty postępowania mają pierwszorzędne znaczenie. Jednak z drugiej strony trudno oprzeć się wrażeniu, że zalety OAC podkreślane przez jego twórców niejednokrotnie mogą okazać się nieco przesadzone. Dotyczy to w pierwszej kolejności zakładanego czasu trwania postępowania. Trudno sobie bowiem wyobrazić, aby w skomplikowanej sprawie gospodarczej możliwe było wydanie przez arbitrów wyroku w ciągu 3 dni od zakończenia rozprawy czy elektronicznej wymiany pism, tym bardziej jeśli sprawa byłaby rozstrzygana przez trzech arbitrów, którzy muszą uzgodnić wyrok. Także koszty postępowania mogą się okazać nieco zbyt wysokie, zwłaszcza dla małych przedsiębiorców, tym bardziej, że do udziału w postępowaniu konieczne jest posiadanie komputera wyposażonego w szerokopasmowe podłączenie do internetu, kamerę oraz słuchawki, niezbędne do wzięcia udziału w wideokonferencji. Niewątpliwie jednak pojawienie się Sądu Arbitrażowego Online jest dowodem na to, że digitalizacja czynności procesowych jest dziś konieczna i nieunikniona. OAC nie jest zresztą już obecnie jedynym arbitrażowym sądem elektronicznym – od niedawna rozpoczął działalność także Sąd Polubowny przy Stowarzyszeniu Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej „Ultima Ratio”, w którym arbitrami są notariusze^[3]. Także w tym sądzie arbitrażowym online całość postępowania prowadzona jest elektronicznie, a sprawy kończą się – według deklaracji twórców sądu – ostatecznym wyrokiem w ciągu około 3 tygodni i są prowadzone bez fizycznego udziału stron.     

Marta Czeladzka

autorka jest radcą prawnym, specjalizuje się w prawie własności intelektualnej, współpracuje z Kancelarią Radców Prawnych i Doradców Podatkowych Ferretti Bębenek i Partnerzy Spółka Partnerska

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info 6/2019

Przeczytaj więcej takich artykułów w strefie wiedzy PARP

[1] Regulamin OAC jest dostępny na stronie internetowej Sądu, pod adresem: https://serwer1899720.home.pl/userfiles/editor/pliki/Regulamin_OAC.pdf.

[2] Potrącenie w prawie cywilnym oznacza wzajemne umorzenie dwóch odrębnych wierzytelności w sytuacji, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami. Potrącenie może zostać zastosowane, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

[3] https://www.ultimaratio.pl/