Pomiń nawigację

25 marca 2022

Korzystne dla przedsiębiorców zmiany w prawie restrukturyzacyjnym

Udostępnij

Z myślą o pomocy przedsiębiorcom w przejściowych trudnościach oraz wsparciu ich przy ponownym podejmowaniu działalności gospodarczej wprowadzono wiele pożytecznych zmian w przepisach ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Weszły one w życie 1 grudnia 2021 roku. Ich celem jest między innymi przyspieszenie postępowania restrukturyzacyjnego, co może pomóc z jednej strony przetrwać przedsiębiorstwom i uchronić miejsca pracy, a z drugiej strony zabezpieczyć słuszne interesy wierzycieli.

Od ponad dwóch lat globalna gospodarka mierzy się z kryzysem wywołanym przez pandemię Covid-19, a w ostatnich tygodniach przechodzi dodatkowe turbulencje związane z wojną w Ukrainie. Niektóre przedsiębiorstwa zmagają się już z kryzysem, inne, które korzystały dotąd z dobrej koniunktury, obserwują z obawą stale rosnące koszty pracy, ceny surowców, paliw i energii. Ostatnie kilkadziesiąt miesięcy to także przerwy w dostawach komponentów do produkcji, opóźnienia w transporcie, inflacja, rosnące stopy procentowe, znaczne zmiany kursów walut. Czynniki te mogą negatywnie wpływać na kondycję finansową przedsiębiorstw czy wręcz zburzyć fundamenty, na których przez lata funkcjonowały i budowały swoją pozycję. Wiele z nich zmuszonych będzie sprawnie i możliwie jak najmniej dotkliwie dokonać restrukturyzacji, aby uniknąć bankructwa i likwidacji.

Najważniejsze zmiany wprowadzono w najbardziej popularnym - z uwagi na stosunkową łatwość uzyskania zawieszenia trwających postępowań egzekucyjnych - postępowaniu restrukturyzacyjnym, czyli postępowaniu o zatwierdzenie układu. Istotną w praktyce nowością są przepisy umożliwiające dłużnikowi regulowanie zobowiązań objętych układem. Wcześniej brak spłaty takich zobowiązań często paraliżował działalność operacyjną podmiotu znajdującego się w restrukturyzacji. Wprowadzona zmiana zwiększa szanse na pozytywne zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego dla przedsiębiorcy. Nadzorca układu musi jednak uważnie przyglądać się sytuacjom, gdy dłużnik zaspokaja jedynie niektórych wierzycieli, w szczególności sprawdzać, czy wybór wierzytelności, które mają być zaspokojone, jest konieczny dla zapewnienia celów postępowania restrukturyzacyjnego, czyli zachowania ciągłości produkcji lub wykonania fundamentalnych dla dalszego trwania przedsiębiorstwa umów. W praktyce może bowiem dochodzić do sytuacji, gdy wierzyciel może uzależniać oddanie głosu za układem od tego, czy dłużnik dokona spłaty określonej wierzytelności objętej układem.

Ustawodawca zmienił także przepisy w ten sposób, że jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia obwieszczenia nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie nie ulegnie umorzeniu, a jedynie wygasną skutki samego obwieszczenia. Wprowadził również zasadę, że przed obwieszczeniem musi być sporządzony wstępny plan restrukturyzacyjny. Z praktycznego punku widzenia istotne jest także to, że nadzorca układu sporządza obecnie listę umów o strategicznym znaczeniu dla restrukturyzowanego przedsiębiorstwa, których wypowiedzenie jest niedopuszczalne w trakcie postępowania o zatwierdzenie układu.

Z perspektywy niektórych przedsiębiorców zmiany, które weszły w życie 1 grudnia 2021 roku będą niekorzystne. Z tego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego wyłączeniu ulegli ci przedsiębiorcy, wobec których w ciągu ostatnich 10 lat zostało umorzone postępowanie restrukturyzacyjne, z wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie nastąpiło za zgodą rady wierzycieli.

***

Rewolucyjną zmianą dla postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych jest wprowadzenie systemu teleinformatycznego - Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). Dzięki KRZ każdy ma możliwość m.in. szybkiego zweryfikowania, czy w stosunku do konkretnego podmiotu otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne albo ogłoszona upadłość, czy złożony został wniosek restrukturyzacyjnych albo o ogłoszenie upadłości. Ma to ogromne przełożenie na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. KRZ istotnie usprawnia postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe. Za jego pośrednictwem dokonuje się m.in. obwieszczenia, wierzyciele mogą za pomocą KRZ oddawać głosy za propozycjami układowymi, kontaktować się z nadzorcą sądowym itp. To niewątpliwie czynnik przyspieszający postępowanie i znacznie ułatwiający komunikację.

Zmiany wprowadzone 1 grudnia 2021 roku z pewnością przyczynią się do jeszcze większego zainteresowania restrukturyzacjami. Jednym z najistotniejszych warunków powodzenia takiego postępowania jest i będzie czas reakcji dłużnika, który w porę dostrzeże konieczność przeprowadzenia restrukturyzacji swojego przedsiębiorstwa oraz dobór profesjonalnej pomocy doradcy, który właściwie przygotuje przedsiębiorcę do restrukturyzacji, będzie wspierał dłużnika w zakresie kształtu propozycji układowych oraz w prowadzeniu negocjacji z wierzycielami. Bez tych dwóch czynników żadna restrukturyzacja nie ma większych szans powodzenia.

***

Mając na uwadze tzw. czas reakcji przedsiębiorcy na sytuację przedsiębiorstwa, ustawodawca przewiduje dalsze zmiany postępowania restrukturyzacyjnego, które muszą zostać wdrożone przez państwa członkowskie nie później niż do 17 lipca 2022 roku. Mowa tu o Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 2019/1023, zwanej Dyrektywą Drugiej Szansy.

Dyrektywa 2019/1023 nakazuje państwom członkowskim zapewnienie dostępu do tzw. narzędzi wczesnego ostrzegania, które mogą obejmować m.in. mechanizmy alarmowe w przypadkach, gdy dłużnik nie dokonał określonych rodzajów płatności. Takimi narzędziami wczesnego ostrzegania mają być różnego rodzaju usługi doradcze, świadczone przez organizacje zarówno publiczne jak i prywatne; stosowanie przez ustawodawcę zachęt dla osób trzecich posiadających stosowne informacje dotyczące dłużnika, takich jak np. księgowi, organy podatkowe, aby podmioty te sygnalizowały dłużnikowi niekorzystne zmiany widoczne w jego przedsiębiorstwie.

Dyrektywa 2019/1023 nakłada także obowiązek stworzenia takich narzędzi prawnych, aby przedsiębiorca, pomimo problemów finansowych, zachował kontrolę nad przedsiębiorstwem. Przedsiębiorca ma mieć odpowiedni czas na rozpoczęcie działań naprawczych przy jednoczesnej ochronie przed wierzycielami.

Celem Dyrektywy 2019/1023 jest także zmniejszenie różnic istniejących między państwami członkowskimi, utrudniających wczesną restrukturyzację rentownych dłużników, znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, a także mechanizmów umorzenia długów dla uczciwych przedsiębiorców. Ma temu służyć zasada, by niewypłacalni przedsiębiorcy mieli dostęp do co najmniej jednego rodzaju postępowania, które może prowadzić do całkowitego umorzenia długów, rozumianego jako „uniemożliwienie egzekucji od przedsiębiorców ich niespłaconych zobowiązań podlegających umorzeniu lub umorzenie niespłaconych zobowiązań podlegających umorzeniu jako takich, w ramach postępowania, które mogłoby obejmować sprzedaż majątku lub plan spłaty wierzycieli”.

Dyrektywa 2019/1023 w znacznej mierze znajduje już odzwierciedlenie w przepisach ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1588) oraz ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228). Jej elementy znalazły się również w Polityce Nowej Szansy 2.0 Ministerstwa Rozwoju i Technologii w ramach, której przedsiębiorca może skorzystać ze wsparcia w trzech obszarach: zapobiegania sytuacjom kryzysowym, wsparcia w kryzysie oraz ponownego podjęcia działalności gospodarczej. Aby zapobiegać sytuacjom kryzysowym, uruchomiony został System Wczesnego Ostrzegania (SWO). To program przeznaczony dla przedsiębiorców, których problemy na wczesnym etapie można rozwiązać przez narzędzia pozafinansowe, takie jak wsparcie szkoleniowe, doradcze i mentoringowe.

W SWO mogą wziąć udział przedsiębiorstwa, które:

Doświadczyły spadku sprzedaży okresie 6 miesięcy przed datą zgłoszenia do Projektu, z wyłączeniem sezonowych zmian.

Przeszły istotne zmiany kadrowe mające wpływ na prowadzoną działalność gospodarczą w okresie co najmniej 2 ostatnich miesięcy przed dniem zgłoszenia do Projektu.

Lub przez niezależne od Przedsiębiorcy i prowadzonej działalności istotne zmiany w branży musiały przejść zmiany w organizacji firmy lub przebranżowić się.

Jeżeli przedsiębiorca spełnia jedno z powyższych kryteriów, może podejść do diagnozy przyczyn pojawiających się trudności i otrzymać dofinansowanie w wysokości 18 500 złotych netto na usługi dostępne w Bazie Usług Rozwojowych. IV runda naboru do projektu ruszyła 21 marca br. i będzie trwała do 31 marca 2022 r. lub do osiągnięcia maksymalnej liczby 300 zgłoszeń w każdym z makroregionów. Więcej informacji na stronie https://www.parp.gov.pl/swo.

Z zainteresowaniem będziemy przyglądać się również kolejnym nowelizacjom polskiego prawa, które już w lipcu 2022 roku będzie musiało realizować wszystkie cele dyrektywy.

Arkadiusz Siemianowski
adwokat, doradca restrukturyzacyjny,
partner zarządzający w Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Siemianowski Mietlarek i Partnerzy
www.smip.com.pl

Zobacz więcej podobnych artykułów