Pomiń nawigację

11 marca 2022

Restrukturyzacja szansą dla przedsiębiorców w kryzysie. Restrukturyzacja szansą dla przedsiębiorców w kryzysie.

Udostępnij

Przepisy prawa restrukturyzacyjnego mają na celu umożliwienie zadłużonemu przedsiębiorcy zawarcie układu z wierzycielami, w ramach którego ustalone zostaną nowe zasady i terminy płatności zobowiązań. Ich zadaniem jest ochrona przed upadłością niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością dłużnika przy zabezpieczeniu słusznych praw ogółu wierzycieli.

Wpływ pandemii na popularność postępowań restrukturyzacyjnych

Nie ulega wątpliwości, że panująca zarówno w Polsce, jak i na całym świecie pandemia COVID-19 wpłynęła na płynność finansową wielu polskich firm. Przedsiębiorcy – zarówno ci, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, jak i ci, którzy zatrudniają kilku czy kilkunastu nawet pracowników – chętnie korzystali z tzw. tarcz antykryzysowych. Sytuacja gospodarcza w niektórych firmach wymagała jednak wdrożenia bardziej radykalnych rozwiązań.

Na popularności zyskały postępowania restrukturyzacyjne, szczególnie wprowadzone w ramach tzw. Tarczy 4.0 uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne (UPR). Postępowanie to odpowiadało na potrzeby polskich przedsiębiorców, którzy łatwo, szybko i w dużej mierze bez udziału sądu mogli uzyskać odroczenie płatności wymagalnych zobowiązań, zyskując jednocześnie dość szeroką ochronę przed egzekucją sądową. Według statystyk, uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne było najczęściej otwieranym postępowaniem restrukturyzacyjnym w latach 2020-2021. Postępowanie to zyskało tak bardzo na popularności, że choć w zamyśle miało być tylko środkiem tymczasowym (związanym z pandemią koronawirusa), to od 1 grudnia 2021 r. wpisało się na stałe do polskiego porządku prawnego. Tego dnia weszła w życie ustawa z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca m.in. nowelizację przepisów prawa restrukturyzacyjnego. W ramach nowelizacji gruntownie przebudowano znane wszystkim postępowanie o zatwierdzenie układu, wykorzystując w nim większość rozwiązań obowiązujących dotychczas w ramach uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

Dla wielu firm w kryzysie, które mają problemy z płynnością finansową, wdrożenie rozwiązań restrukturyzacyjnych już dziś może okazać się najlepszym sposobem na uniknięcie upadłości w przyszłości.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Obecnie mamy 4 rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:

  1. postępowanie o zatwierdzenie układu,
  2. przyspieszone postępowanie układowe,
  3. postępowanie układowe,
  4. postępowanie sanacyjne.

Nie istnieje prosty szablon pozwalający przyporządkować konkretny rodzaj postępowania dla konkretnego przedsiębiorcy. Każdorazowo konieczne jest spotkanie z doradcą restrukturyzacyjnym, który korzystając z wiedzy fachowej, pomoże dobrać odpowiedni rodzaj postępowania w zależności od potrzeb i możliwości danego przedsiębiorcy, a także przygotować dokumenty niezbędne do zainicjowania postępowania restrukturyzacyjnego.

Istotnym kryterium umożliwiającym dobór odpowiedniego postępowania jest suma wierzytelności spornych posiadanych przez dłużnika. Postępowanie o zatwierdzenie układu i przyspieszone postępowanie układowe może być prowadzone tylko wówczas, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

W tym miejscu warto wspomnieć, że od dnia 1 grudnia 2021 r. wnioski w postępowaniu restrukturyzacyjnym (a także upadłościowym) można składać co do zasady tylko elektronicznie – za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). System ten stanowi swoistą innowację, która ma usprawnić prowadzone postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe. Za pośrednictwem tego systemu są składane wnioski i inne pisma w ramach prowadzonych postępowań, a także są dokonywane obwieszczenia. Z uwagi na fakt, że KRZ jest rejestrem bezpłatnym, jawnym i powszechnie dostępnym, za jego pośrednictwem można także dowiedzieć się o prowadzonych postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Cel postępowań restrukturyzacyjnych

Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest przede wszystkim uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Co ważne, postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone zarówno wobec dłużnika niewypłacalnego, jak i zagrożonego niewypłacalnością. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jeżeli dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Z kolei dłużnik zagrożony niewypłacalnością to taki, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.  

Istotą wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami, który pozwala na restrukturyzację istniejących zobowiązań – np. częściowe umorzenie zobowiązań, rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności. W postępowaniu sanacyjnym, oprócz zawarcia układu, chodzi również o przeprowadzenie pewnych działań sanacyjnych, które mają na celu „uzdrowienie” firmy, czyli wdrożenie rozwiązań pozwalających na jej bardziej efektywne funkcjonowanie.

Bez wątpienia zatem we wszystkich postępowaniach restukturyzacyjnych chodzi o to, aby firmę utrzymać „przy życiu” i uniknąć ogłoszenia upadłości.

Jakie korzyści niosą za sobą postępowania restrukturyzacyjne?

Postępowania restrukturyzacyjne różnią się nie tylko kwestiami proceduralnymi, ale także skutkami jakie wywołują. Podobne są przyspieszone postępowanie układowe i postępowanie układowe. Wyraźne odmienności rysują się w postępowaniu o zatwierdzenie układu oraz sanacyjnym.

Na tle innych postępowań szczególnie wyróżnia się postępowanie o zatwierdzenie układu, które ma w dużej mierze charakter pozasądowy. Dla uproszczenia można wskazać, że w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu w sądzie składa się wniosek o zatwierdzenie układu, który został już przez wierzycieli przyjęty w trakcie tego postępowania. Natomiast w pozostałych postępowaniach w pierwszej kolejności należy złożyć do sądu wniosek o otwarcie postępowania, a dopiero po jego pozytywnym rozpatrzeniu można przystąpić do procedury głosowania nad przyjęciem układu.

Wszystkie postępowania restrukturyzacyjne mają jedną zasadniczą zaletę – dają możliwość odroczenia płatności zobowiązań powstałych przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego na czas trwania tego postępowania i ich spłatę na warunkach ustalanych w ramach układu zawieranego z wierzycielami. Dzięki temu wstrzymana jest możliwość dochodzenia należności przez wierzycieli (powstałych przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego) w czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego. Pamiętać jednak należy, że dłużnik zobowiązany jest do terminowego regulowania bieżących zobowiązań, powstałych już po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego.

Istotną zaletą postępowań restrukturyzacyjnych jest ich element ochronny. Nie tylko złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie chroni przedsiębiorców oraz tzw. zarządców przed odpowiedzialnością odszkodowawczą czy karną. Warto wiedzieć, że taki sam skutek można uzyskać wstępując na ścieżkę restrukturyzacji. Restrukturyzacja daje zatem szansę na ochronę prywatnego majątku członków kadry zarządzającej. Należy wdrożyć ją jednak odpowiednio wcześnie, ponieważ o ile już samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie ma charakter „zwalniający” z odpowiedzialności, tak w przypadku postępowań restrukturyzacyjnych konieczne jest wydanie we właściwym czasie (tj. najpóźniej 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości) postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

W tym zakresie z dość dużą krytyką spotkała się ostatnia nowelizacja prawa restrukturyzacyjnego z dnia 1 grudnia 2021 r. Otóż w ramach UPR obowiązującego do końca listopada 2021 r. przyjęto rozwiązanie, że obwieszczenie o otwarciu uproszczonej restrukturyzacji w terminie na złożenie wniosku upadłościowego dawało podstawę kadrze zarządzającej do uchylenia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Powyższe rozwiązanie nie zostało jednak uwzględnione w ramach znowelizowanego postępowania o zatwierdzenie układu. W tym wypadku podstawa uniknięcia odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstaje dopiero z dniem wydania postanowienia o zatwierdzeniu układu. To oznacza, że zwolnienie uzależnione jest od zawarcia i zatwierdzenia układu przed upływem terminu do złożenia wniosku o upadłość. Mając na względzie praktykę sądów restrukturyzacyjnych, zatwierdzenie układu przez sąd w terminie 30 dni od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności jest mało realne. Tymczasem powyższe zagadnienie ma bardzo istotne znaczenie praktyczne i może przełożyć się na rzeczywistą atrakcyjność nowego postępowania o zatwierdzenie układu. Z uwagi na liczne głosy krytyki ze strony środowiska, Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada zmiany w tym zakresie. O ich kształcie dowiemy się zapewne w najbliższych tygodniach.

Podsumowanie

Jak zostało wskazane na wstępie, dobór odpowiedniego postępowania restukturyzacyjnego zależy od potrzeb i możliwości danego przedsiębiorcy. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z restrukturyzacji zaleca się kontakt z doradcą restrukturyzacyjnym. Warto również pamiętać, że decyzję o restrukturyzacji należy podjąć z odpowiednim wyprzedzeniem, ponieważ przygotowanie dokumentów niezbędnych do zainicjowania postępowania restrukturyzacyjnego jest nie tylko skomplikowane, ale także czasochłonne.

Autor:

Jakub Antkowiak – adwokat, doradca restrukturyzacyjny, wspólnik zarządzający w Kancelarii Antkowiak Gębiak Kaszkowiak s.c., członek Krajowej Izby Doradców Restrukturyzacyjnych.

Współautor:

Lidia Szofińska – adwokat, doradca restrukturyzacyjny, wspólnik w Kancelarii Antkowiak Gębiak Kaszkowiak s.c., członek Krajowej Izby Doradców Restrukturyzacyjnych.

Zobacz więcej podobnych artykułów